Στην Σκιάθο αναβίωσε ο Παραδοσιακός Ποντιακός Γάμος «Χαρά» από τον Σύλλογο Ζυγού Καβάλας «Ο Υψηλάντης» (Video)
Στο πλαίσιο του τριήμερου του 10ου φεστιβάλ παραδοσιακών χορών του Συλλόγου Γυναικών Σκιάθου στις 28-29-30 Ιουνίου 2024 στην πλατεία του Δημοτικού Πάρκου του νησιού οι τουρίστες και επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το δρώμενο της αναβίωσης των εθίμων και των παραδόσεων του Ποντιακού γάμου. Η εντυπωσιακή παρουσίαση έγινε από τα μέλη του Ποντιακού Συλλόγου Ζυγού Καβάλας «Ο Υψηλάντης».
Ο παραδοσιακός γάμος ήταν πιο διαδεδομένος με τον όρο Χαρά ή Χαράντας ή Στεφανώματα όπως γίνονταν στα Ιερά και Άγια χώματα του Πόντου, τα οποία έφεραν μαζί τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους και τα μεταλαμπάδευσαν στις επόμενες γενεές.
Ο γάμος ξεκινούσε με το “Αράεμαν”, δηλαδή την εύρεση της νύφης από την προξενήτρα, ακολοθούσε το “Ψαλάφεμαν” ,η ζήτηση σε γάμο, ακολούθως το ” Σουμάδεμαν” στο σπίτι της νύφης και κει όριζαν την ημερομηνία και την ημέρα του γάμου που ήταν πάντα η Κυριακή.
Το ”Λάλεμαν” γίνονταν για να ειδοποιηθούν άπαντες για την ημέρα της Χαράς. Την παραμονή του γάμου, δηλαδή το Σάββατο το πρωί οι συγγενείς και οι στενοί φίλοι του γαμπρού ή της νύφης έκαναν τις τελευταίες προετοιμασίες, ώστε όλα να είναι έτοιμα για τους καλεσμένους.
Ακολουθούσε την Κυριακή το “Νυφέπαρμα”, όπου ο γαμπρός και ο κουμπάρος, με τη συνοδεία συγγενών, φίλων πήγαιναν να πάρουν τη νύφη με τα όργανα και με τραγούδι. Καθώς έβγαινε η νύφη από το πατρικό της, βοηθούμενη από τους γονείς και τα αδέλφια της, ο λυράρης τραγουδούσε ένα αργό και συγκινητικό τραγούδι, το οποίο μιλούσε για τον αποχωρισμό της νύφης από τους δικούς της και το σπίτι της.
“Σήμερον μαύρος ουρανός
σήμερον μαύρ’ ημέρα,
σήμερα θα χωρίουνταν
μάνα και θυγατέρα.Οσήμερον το κόρασον
δύο καρδόπα έχει,
τ’ έναν αφήνει σοι’ κυρού
και τ’ άλλο παιρ’ και πάγει”.
Κατόπιν, όλοι μαζί πήγαιναν στην εκκλησία όπου γινόταν η “Στέψη”, ενώ στο δρόμο για την εκκλησία ο λυράρης συνήθως έπαιζε το “Τας”. Η γαμήλια πομπή – μετά την Χαρά – από την εκκλησία πορευόταν στο σπίτι του γαμπρού, χορεύοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής.
Εκεί οι γονείς του γαμπρού υποδέχονταν τη νύφη με ιδιαίτερη συγκίνηση. Η μάνα του γαμπρού υποδεχόταν τη νύφη, με τη φράση: “Έλα καλέσσα οικοκυρά! Να είσαι στερεωμέντσα και προκομέντσα”.
Η πεθερά, για να δοκιμάσει τη δύναμη της νύφης, τοποθετούσε ανάποδα στο κατώφλι ένα πιάτο και την καλούσε να το σπάσει με το πόδι της. Στη συνέχεια έδιναν στους νεόνυμφους τις ανάλογες ευχές και τους οδηγούσαν στο δωμάτιο τους, όπου συνήθως ακολουθούσε και το “Αποκαμάρωμαν” δηλαδή το ξεστόλισμα της νύφης.
Από εκείνη τη στιγμή και μετά άρχιζε το “Τσουμπούς” (το γλέντι). Τον πρώτο χορό τον έσερνε η νύφη και γαμπρός. Μετά τηρούσαν ένα άλλο έθιμο το “Θήμιγμα ή Θήμισμα”. Ήταν πιο πολύ έθιμο παρά χορός.
Σε έναν κύκλο χορού που τον αποτελούσαν εφτά μονοστέφανα ζευγάρια (ανδρόγυνα δηλαδή που έχουν έρθει σε πρώτο γάμο) και ένας επιπλέον χορευτής (το τεκ). Στο χορό έμπαινε και το νιόπαντρο ζευγάρι με τον κουμπάρο και την κουμπάρα. Στη μέση του χορού βρίσκονταν τα όργανα, συνήθως ο λυράρης, παίζοντας και τραγουδώντας.
Το Θήμιγμαν ήταν ένα έθιμο – χορός, “άμυνα” στη βασκανία και σε κάθε κακό από το οποίο έπρεπε να προφυλαχτεί το νιόπαντρο ζευγάρι.
Ρεπορτάζ:Γιάννης Αποστολίδης
