Ο Ηλίας Πετώνης ή Κατσάκος ο τελευταίος των 117 που κλείστηκαν στο Χάνι της Γραβιάς το 1821-Αναφέρουν την ζωή του οι συγγενείς του που ζουν στον Κορυδαλλο-Νίκαια

Ο Ηλίας Πετώνης είναι ο τελευταίος των 117 ατρόμητων που κλείστηκαν στο Χάνι της Γραβιάς στις 8 Μαΐου 1821 απέναντι στους 8.000 ντελήδες του Ομέρ Βρυώνη.Η φωτογραφία αρχείου είναι κοντά στα τέλη του 1890 και σε ηλικία 100 ετών.

Πέθανε πλήρης ημερών το 1896 σε ηλικία 106 ετών.

Ήταν Μανιάτης και το πραγματικό του όνομα ήταν Ηλίας Κατσάκος.Το προσωνύμιο Πετώνης, που υιοθέτησε ως επίθετο, του το προσέδωσε ο ίδιος ο Οδυσσέας Ανδρούτσος για την ευλυγισία και την ταχύτητα του στον ορεινό πόλεμο.

Ευτύχησε να συμμετάσχει ως επιζών στα εγκαίνια του μνημείου στο Χάνι της Γραβιάς την Κυριακή 29 Μαΐου 1888 παρουσία του Βασιλέως Γεωργίου Α’.Στα εγκαίνια του μνημείου που υπάρχει στο σημείο που βρισκόταν το χάνι έως σήμερα, αναζητήθηκαν κι άλλοι επιζώντες της θρυλικής μάχης. Εντοπίστηκαν τέσσερις. Ο Ανδρέας ή Ανδρίτσος Λαΐνης, ο  Ηλίας Πετώνης, ο Ανδρέας Ηλιόπουλος και η χήρα του Παρασκευά Κουρκουμέλη με τις δύο κόρες της.

Μία από τις σπάνιες φωτογραφίες ηρώων της Επανάστασης που έχουν σωθεί. Σημειωτέον ο άνθρωπος αυτός γεννήθηκε το 1790, την εποχή δηλαδή που άνθησε ο Ελληνικός Διαφωτισμός, με κυριότερους εκπροσώπους τον Αδαμάντιο Κοραή και το Ρήγα Φεραίο.Δηλαδή είναι από τους λίγους (ίσως ο μοναδικός) Έλληνας που γεννήθηκε το 18ο αιώνα, έζησε το μεγαλύτερο μέρος του 19ου, στο μεταίχμιο με τον 20ο, και έχουμε την πραγματική εικόνα του προσώπου του.

Οι συγγενείς του μετά από πολλά χρόνια εγκαταστάθηκαν και βρίσκονται στην περιοχή του Πειραιά,και στις φτωχογειτονιές της Νίκαιας & του Κορυδαλλού.Συνομιλώντας μαζί τους μας διηγήθηκαν για τον εξαίρετο-άρχοντα συγγενή τους που πρωταγωνιστούσε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.Το επίθετο τους ήταν Μαυρομιχάλη άλλα μετά τα γεγονότα το άλλαξαν σε Κατσάκο.

Ο Ηλίας Κατσάκος ή Πετώνης (1789-1896) με καταγωγή από την Εξ Αρεοπόλεως Μάνης. Το 1812 κατέφυγε στην Άμφισσα, εξαιτίας ενδοοικογενειακής χωσιάς (η βεντέτα στην Μάνη).Σύνδεσμος του Οδυσσέα Ανδρούτσου με το τμήμα των Ηλία Μαυρομιχάλη και Ηλία Τσαλαφατίνου , το οποίο είχε έρθει από την Μάνη ως επικουρία ,στο τέλος Απριλίου 1821. Συμμετείχε όπως αναφέραμε στην Μάχη του Χανιού της Γραβιάς την 8η Μαΐου 1821, καθώς και σε άλλες μάχες της Εθνεγερσίας στην Ρούμελη. Με το πέρας του Αγώνα έζησε στην Άμφισσα. Για την δράση του, τιμήθηκε το 1839 με το Αργυρούν Αριστείον του Αγώνος και το 1844 με το Μετάλλιο της 3ης Σεπτεμβρίου, καθώς συνέβαλλε στην διατήρηση της τάξεως στην Άμφισσα. Αμφότερα τα διπλώματα βρίσκονται στο δημαρχείο της Άμφισσας.

Ο Ηλίας Πετώνης απεβίωσε στα μέσα του 1896 σε ηλικία 107 ετών. Ήταν ο τελευταίος επιζών μαχητής του Χανιού της Γραβιάς και ο τελευταίος ζων κάτοχος του Αριστείου του Αγώνος.

Παύλος Τζήκας

πηγή: Εν Αμφίσση

Επιμέλεια :Γιάννης Αποστολίδης