19 Νοεμβρίου: Ιερή μέρα της Μνήμης του Οσίου Βαρλαάμ
Ο Όσιος πατέρας μας Βαρλαάμ καταγόταν από επιφανή γενιά βογιάρων. Ήταν γιος του πιο φημισμένου στρατηγού του μεγάλου ηγεμόνα Ιζιασλάβου, του βογιάρου Ιωάννου.
Ο Κύριος είχε προικίσει πλούσια το Βαρλαάμ με πολλά χαρίσματα — σωματική ομορφιά, ρώμη και ευφυΐα. Από τη μητέρα του Μαρία ο νεαρός βογιάρος πήρε χριστιανική αγωγή και γρήγορα ξεχώρισε για την ψυχική του καθαρότητα.
🔸Όταν ήταν ακόμη παιδί, σ’ όλη την περιοχή του Κιέβου είχε απλωθεί η φήμη της θεάρεστης ασκητικής ζωής και των μεγάλων θαυμάτων των οσίων πατέρων Αντωνίου και Θεοδοσίου των σπηλαιωτών. Κι όταν έγινε έφηβος, συχνά επισκεπτόταν τους αγίους ασκητές μαζί με πολλούς άλλους συμπολίτες του και δεν χόρταινε ν’ ακούει τις ψυχωφελείς νουθεσίες και τις γλυκύτατες διδαχές τους. Η αγνή και καθαρή ψυχή του νεαρού Βαρλαάμ αιχμαλωτίστηκε από τη θεία γοητεία των μελίρρυτων οσιακών λόγων και πόθησε την αμέριμνη, αγγελική ζωή των αγίων ασκητών.
🔸Δεν άργησε ν’ αποστραφεί τον πλούτο, τη χλιδή και τη δόξα της βογιάρικης ζωής και να κυριευτεί από το θείο έρωτα του αφανούς και σκληρού βίου των σπηλαιωτών μοναχών. Στη ζωή του μοναχού, ο Βαρλαάμ έβλεπε τον πιο ασφαλή δρόμο για τη βασιλεία των ουρανών, ενώ στη ζωή των κοσμικών διαπίστωνε πλήθος πειρασμών και πνευματικών κινδύνων. Ιδιαίτερα τον φόβιζαν τα λόγια του Κυρίου: «εὐκοπώτερον ἐστι κάμηλον διὰ τρυπήματος ραφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν» [Ματθ. 19, 24].
Αποφασισμένος πια ν’ αλλάξει τον κοσμικό πλούτο με τη μοναχική πτώχεια και τις πριγκιπικές τιμές με τον ονειδισμό του Χριστού, ο Βαρλαάμ, αν και ήταν ήδη αρραβωνιασμένος με μια πλούσια πριγκίπισσα, πήγε στο μακάριο Αντώνιο, ακούμπησε στα πόδια του τους καρδιακούς του πόθους και τον παρακάλεσε να δεχτεί κι εκείνον σαν μαθητή και υποτακτικό του.
🔸– Αγαθή πρόθεση έχεις παιδί μου, του είπε ο όσιος. Πρόσεξε όμως, γιατί πολλοί ξεκίνησαν με το δικό σου ενθουσιασμό, αλλά δεν «υπέμειναν εις τέλος». Τα πλούτη, οι ηδονές και η δόξα του κόσμου είναι τα μεγαλύτερα όπλα του δολερού διαβόλου. Μ’ αυτά θα προσπαθήσει να σε νικήσει. Να θυμάσαι όμως αυτό πού είπε ο Κύριος: «οὐδεὶς ἐπιβαλὼν τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπ᾿ ἄροτρον καὶ βλέπων εἰς τὰ ὀπίσω εὔθετος ἐστιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» [Λουκ. 9, 62].
Τα λόγια του γέροντα φλόγισαν ακόμη περισσότερο την καρδιά του Βαρλαάμ με τον πόθο της μοναχικής ζωής και την αποφασιστικότητα γι’ αναμέτρηση με το φθονερό διάβολο.
🔸Μια μέρα φόρεσε την επίσημη χρυσοποίκιλτη φορεσιά του, ανέβηκε σ’ ένα καταστόλιστο, μεγαλόπρεπο άλογο και με συνοδεία πολλών στρατιωτών και υπηρετών έφτασε στο σπήλαιο των οσίων.
Οι μοναχοί βγήκαν να προϋπαντήσουν τον άρχοντα και να του αποδώσουν τις πρέπουσες τιμές. Ο Βαρλαάμ κατέβηκε τότε από το άλογο του, έβαλε στρωτή μετάνοια στον όσιο Αντώνιο κι έπειτα έβγαλε τα φανταχτερά ρούχα του βογιάρου και τ’ ακούμπησε κάτω, στα πόδια του οσίου. Μετά οδήγησε μπροστά στον όσιο το άλογό του, καθώς και ολόκληρη τη συνοδεία των υπηρετών του και είπε:
– Να η γοητεία της κοσμικής ζωής! Την απαρνούμαι! Ότι θέλεις κάνε μαζί τους. Για μένα όλα αυτά δεν αξίζουν τίποτα. Θέλω να ζήσω στο σπήλαιο, για να κερδίσω το Χριστό. Και σου υπόσχομαι ότι ποτέ δεν θα γυρίσω πίσω!
🔸Με πολλούς κόπους και μόχθους ασκούσε τη διακονία του ο όσιος Βαρλαάμ για μερικά χρόνια. Έχτισε μάλιστα με την ευλογία του οσίου Αντωνίου την ξύλινη εκκλησία πάνω από τα σπήλαια, την αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Εκεί τελούσαν από τότε τις ακολουθίες τους οι αδελφοί, γιατί η μικρή υπόγεια εκκλησία του σπηλαίου, δεν τους χωρούσε.
Την εποχή εκείνη ο ηγεμόνας του Κιέβου Ιζιασλάβος Παροσλάβιτς, που ονομάστηκε στο άγιο βάπτισμα Δημήτριος, έχτισε μοναστήρι στο όνομα του προστάτη του αγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου και κάλεσε το μακάριο Βαρλαάμ να το οργανώσει, σαν άνθρωπο φημισμένο για την ασκητικότητα, τις αρετές και τις ικανότητες του.
🔸Και στη μονή του αγίου Δημητρίου, ο όσιος συνέχισε τη θεάρεστη ζωή και διακονία του με τον ίδιο ζήλο, δίνοντας πρώτος το παράδειγμα της αυταπαρνήσεως για χάρη του Χριστού και καθοδηγώντας το ποίμνιο Εκείνου στο δρόμο της αγιότητας. Ο Θεός ευλόγησε την πρόθεση και τους κόπους του οσίου και γρήγορα οι αδελφοί της μονής του αγίου Δημητρίου, έγιναν ξακουστοί για την ενάρετη βιωτή και τη θεοφιλή πολιτεία τους.
Αφού οργάνωσε το μοναστήρι κι έβαλε στο δρόμο του Θεού τη νέα αδελφότητα, ο όσιος Βαρλαάμ αποφάσισε να επιστρέψει στη μονή των Σπηλαίων.
Προηγουμένως όμως θέλησε να εκπληρώσει ένα παλαιό ευσεβή πόθο του: να προσκυνήσει τους Αγίους και Θεοβάδιστους Τόπους. Πράγματι, πήγε στα μέρη της Παλαιστίνης, στα χώματα που τα αγίασε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, με την ενσώματη λυτρωτική παρουσία Του και επισκέφθηκε όλα τα πανάγια προσκυνήματα, αποκομίζοντας μεγάλη χάρη, ωφέλεια πνευματική και ψυχική ευφροσύνη.
🔸Επιστρέφοντας πέρασε από την Κωνσταντινούπολη και περιόδευσε στα εκεί μοναστήρια, όπου του πρόσφεραν πολλά εκκλησιαστικά σκεύη, εικόνες και άμφια. Μετά πήρε το δρόμο για την πατρίδα του.
Φτάνοντας όμως στο Βλαντιμίρ, ο όσιος Βαρλαάμ ασθένησε Βαριά. Μόλις που πρόλαβε να πει πως επιθυμούσε να μεταφέρουν το σώμα του στη Λαύρα του Κιέβου και να παραδώσουν τα εκκλησιαστικά είδη στον όσιο Θεοδόσιο. Αμέσως μετά εκοιμήθη εν Κυρίω [το 1065 μ. Χ.].
Η επιθυμία του μακαρίου δούλου του Θεού εκπληρώθηκε. Το σώμα του μεταφέρθηκε στην Πετσέρσκαγια [Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβο], όπου αναπαύεται μέχρι σήμερα αβλαβές και άφθορο.
[Η μνήμη του εορτάζεται στις 19 Νοεμβρίου. Το λείψανο του αγίου βρίσκεται αδιάφθορο, στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβο].
Πηγή: Απόσπασμα από το βιβλίο «Πατερικόν των Σπηλαίων του Κιέβου. Ιερά Μονή Παρακλήτου».