Ξανά προσπάθεια του Επιφάνιου της Ουκρανίας να επισκεφθεί το Άγιο Όρος – Αντιδρούν οι Μονές!
Μια νέα είδηση έχει προκαλέσει αναταραχή στον ορθόδοξο κόσμο: ο προκαθήμενος της λεγόμενης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας (ΟCU), Επιφάνιος (Dumenko), φέρεται ότι επιχειρεί ξανά να πραγματοποιήσει επίσκεψη και να τελέσει Θεία Λειτουργία στο Άγιο Όρος. Η πρόθεση αυτή έχει ήδη πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις από κοινότητες και μονές του Αγίου Όρους, που εκφράζουν επιφυλάξεις, διαφωνίες ή outright άρνηση.
Τι φημολογείται
Σύμφωνα με ορθόδοξα ειδησεογραφικά μέσα, δημοσιεύματα κάνουν λόγο πως ο Επιφάνιος, με την υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προετοιμάζει επίσημη ή ανεπίσημη επίσκεψη σε μονές του Αγίου Όρους.
Στο επίκεντρο μάλιστα του σχεδίου βρίσκεται το ενδεχόμενο να συνοδεύεται από τον Μητροπολίτη Απόστολο της Μελιτηνής, εκπρόσωπο του Φαναρίου στο Άγιο Όρος, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε ορισμένες μονές και η τέλεση ιερών λειτουργιών ή προσκυνημάτων.
Πηγές υποστηρίζουν ότι ως πιθανές δεκτικές μονές έχουν προταθεί η Ξενοφώντος και η Παντοκράτορος, ενώ γίνεται συζήτηση ακόμη και για τη Holy Επιστασία, προκειμένου να δημιουργηθεί εντύπωση αναγνώρισης ή αποδοχής της ΟCU στο Άγιο Όρος.
Παράλληλα, κατά τη συνέλευση της Ιερής Κοινότητας (Sacred Community) του Αγίου Όρους, στο πλαίσιο της ημερήσιας διάταξης της συνεδρίασης της 22ας Σεπτεμβρίου 2025, συζητήθηκε αίτημα ή σύσταση από το Φανάρι για την επίσκεψη του Επιφάνιου.
Ωστόσο, αναφέρεται ότι η Κοινότητα αντιμετώπισε το ζήτημα με έντονη επιφύλαξη και ότι ήδη ορισμένες μονές έχουν εκφράσει κατηγορηματική αντίθεση στο ενδεχόμενο να δεχθούν τον Επιφάνιο για λειτουργία.
Γιατί οι μονές αντιδρούν
Οι αντιδράσεις των μονών του Αγίου Όρους δεν είναι απλά κατά συνήθη πρακτικά θέματα, αλλά πηγάζουν από βαθύτερες εκκλησιαστικές και κανονικές αντιλήψεις:
- Πολλές μονές θεωρούν την ΟCU «σχισματική» ή μη κανονική, και έτσι άτομα που σχετίζονται με αυτήν (όπως ο Επιφάνιος) αντιμετωπίζονται με αυξημένη καχυποψία ή άρνηση.
- Κάποιες μονές υποστηρίζουν ότι η αποδοχή επίσκεψης και λειτουργίας από τον Επιφάνιο θα μπορούσε να εκληφθεί ως έμμεση αναγνώριση της OCU ή αλλαγή στάσης των μονών απέναντι στο ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα.
- Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι η επίσκεψη θα δημιουργούσε εσωτερικές εντάσεις μεταξύ των μονών (κάποιες πιο δεκτικές, άλλες πιο αυστηρές), καθώς η στάση απέναντι στην ΟCU έχει διχάσει την αθωνική κοινότητα στο παρελθόν.
- Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι ορισμένοι μονές επιθυμούν να αποφύγουν το είδος δημόσιων αντιπαραθέσεων που προκάλεσε η επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου στην Αθήνα και άλλες περιοχές.
Γενικά, η Ιερή Κοινότητα φαίνεται πως επιχειρεί να κρατήσει αποστάσεις και να μην υποκύψει σε πιέσεις, δίνοντας την επιλογή σε μεμονωμένες μονές να αποφασίσουν κατά περίπτωση αν θα δεχθούν ή όχι τον Επιφάνιο.
Ιστορικό και συμφραζόμενα
Το ζήτημα της αποδοχής ή μη της ΟCU από το Άγιο Όρος δεν είναι νέο. Από το 2019, όταν ο Επιφάνιος καθαιρέθηκε ως επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας υπό το νέο καθεστώς της αυτοκεφαλίας, οι μονές του Άθωνα έχουν επανειλημμένα εκφράσει επιφυλάξεις.
Τότε, όταν ζητήθηκε από το Φανάρι να στείλει εκπροσώπους στην ενθρόνιση του Επιφάνιου στην Ουκρανία, η Ιερή Κοινότητα φέρεται να αρνήθηκε, ή να ψήφισε κυρίως αρνητικά, ενώ υπήρξαν έντονες συζητήσεις στα μοναστήρια.
Η μεγάλη πρόκληση για τώρα είναι ότι η ΟCU εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς εντός της ορθόδοξης παράδοσης ως μη πλήρως κανονική, και η είσοδος του Επιφάνιου στο Άγιο Όρος θα μπορούσε να θεωρηθεί σύμβολο αλλαγής στάσης ή υποχώρησης.
Τι μέλλει γεννέσθαι
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει επίσημη ανακοίνωση ούτε από την πλευρά του Επιφάνιου ούτε από την Ιερή Κοινότητα του Αγίου Όρους που να επιβεβαιώνει ότι η επίσκεψη θα πραγματοποιηθεί.
Παραμένει το ερώτημα ποια μοναστήρια θα αποφασίσουν να τον δεχθούν και υπό ποιους όρους — και πόσο ανοιχτή θα είναι η αντίδραση των υπολοίπων μονών αν η επίσημη επίσκεψη γίνει πραγματικότητα.
Αν η επίσκεψη τελικά πραγματοποιηθεί, αναμένεται ότι δεν θα έχει απλώς θρησκευτική διάσταση, αλλά έντονη συμβολική και πολιτική βαρύτητα μέσα στο πλαίσιο του εκκλησιαστικού διαλόγου και της σύγκρουσης της Ουκρανίας.
