Ο «Κατεβατός» καιρός της Αράχωβας – Από την καιρική μας Λαογραφία

Θα αναφερθούμε στη λαϊκή μας παράδοση για τον Κατεβατό, το ΒΑ άνεμο της Αράχωβας, «τον χαλεπώτερον» όλων των καιρών… Τώρα θα αναφερθούμε στην πάλη του Κατεβατού με το Νότο, μέσα από τον κορυφαίο Λαογράφο μας το Νικόλαο Πολίτη:
«Ο Κατεβατός κι ο Νότος»
( Αράχοβα Λεβαδείας)
Ο Κατεβατός ο δυνατώτερος από όλους τους καιρούς, εβγήκε μιά φορά και εκαυχήθηκε μπροστά στους άλλους καιρούς, το Σορόκο, το Λίβα, το Νότο και το Μέγα, πως σαν το κρουσταλλένιο παλάτι του δεν βρισκόταν άλλο καλύτερο σ΄όλον τον κόσμο, πως ήταν ωραιότερο και από το παλάτι του Ήλιου, και πως σαν είναι ταμπουρωμένος μέσα σ΄αυτό δεν φοβάται κανένα από στους ανέμους, γιατί και η θέση που το έχει χτισμένο είναι δυνατή. Αυτό το παλάτι το είχε χτίσει μιά φορά ο Κατεβατός στην κορφή της Λιάκουρας από θεώρατα κρούσταλλα και χαλάζι και χιόνια.

Μα ήρθε ο Νότος και εφύσηξε σιγά κι΄απαλά, κ΄έλιωσε τα παλάτι και δεν απόμεινε τίποτα απ΄αυτό, παρά μόνο τα δάκρυα του Κατεβατού που έτρεχαν σαν ποτάμι.

Οι κυριότεροι άνεμοι που επηρεάζουν τη ζωή των περισσότερων ανθρώπων είναι ο Βοριάς κι ο Νοτιάς.
Ο Βοριάς, τον οποίο ο Πίνδαρος αποκαλεί Βασιλέα των Ανέμων και ο λαός Δεληβοριά ή κυρ Βοριά, έχει αρρενωπά χαρακτηριστικά κι από τον καιρό του Ησιόδου θεωρείται ότι είναι ο ισχυρότερος από όλους τους ανέμους. Ο πατέρας της Λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης λέει ότι ο Βοριάς είναι: «Οξύς και οργίλος, πικρός, δεινώς κολάζων τους περιφρονούντας την δύναμιν αυτού».
Η λαϊκή σκέψη έπλασε αντιστικτικά προς τη μορφή του Βοριά εκείνη του Νοτιά. Ο Νοτιάς είναι βέβαια και αυτός ισχυρός άνεμος, μαλακώνει τη δριμύτητα του χειμώνα, λειώνει τα χιόνια και τους πάγους, φέρνει το πολυπόθητο νερό για να γεμίσουν τα πηγάδια κι οι πηγές και να ποτιστούν τα σπαρτά.
Η έρις των ανέμων που καλούνται στοιχειά, υπάρχει από τα αρχαία χρόνια (μύθοι Αισώπου) και περνώντας μέσα από λαϊκές δοξασίες και παραδόσεις φθάνει ως τις ημέρες μας.

ΥΓ. Σε άλλο σημείωμα θα αναφερθούμε διεξοδικά για την «έριδα» των ανέμων.

Πηγή: Καιρός Κατεβατού στην Αράχωβα (Νικόλαος Πολίτης)